<محمد بن محمد بن نعمان> مشهور و ملقب به شیخ مفید به سال 336 هجری قمری در حوالی شهر بغداد از یک خانواده اصیل در تشیع چشم به جهان گشود. پدرش در واسط یکی از شهرهای عراق زندگی می‌کرد و به آموزگاری قرآن و معارف دین مشغول بود و توسط بدخواهان در عکبری به شهادت رسید. خانواده مفید مورد احترام عضدالدوله دیلمی حاکم شیعی ایرانی بود به طوری که عضدالدوله به دیدار این خانواده می‌شتافت. پدر شیخ مفید او را به تحصیل معارف و علوم دین اسلام تشویق و ترغیب می‌کرد. شیخ مفید حافظه و قدرت تحلیل بالایی داشت و به سرعت بین طلبه‌های شیعه و سنی از شهرت فراوانی برخوردار شد.
_ اساتید و تحصیلات مفید از معروف‌ترین اساتید فقهی مفید مرحوم <حسین بن ابی‌عقیل> ملقب به حذا (کفاش) و معروف به ابی‌عقیل عمانی است. او از مقدم‌ترین فقهای شیعه سال‌های آغازین عصر غیبت کبری است. او نخستین کسی است که در عصر اول غیبت کبری علم فقه را برپایه دیدگاه شیعه به طور منظم و مهذب تدوین کرده است و روش اجتهاد و استنباط احکام فقهی را در عصر غیبت کبری مبتنی بر اصول و ادله امامیه ارائه داده است .گفته می‌شود او یمنی است و عمان از سواحل دریای یمن است. تاریخ وفات او معلوم نیست وعنوان کتاب خاصی از او در فقه نامبرده نمی‌شود؛ ولی آرای فقهی ابن ابی‌عقیل عمانی در فقه زیاد نقل می‌شود. احتمال داده می‌شود وفات او در نیمه اول قرن چهارم حدود سال‌های 330 تا 350 هجری بوده است. دومین استاد معروف شیخ مفید، مرحوم <ابن جنید اسکافی> است. او نیز از فرزانگان شیعه است که در عصر اختناق حکومت عباسیان در عراق بدون هیچ گونه ادعا و توقع شروع به تحقیق و تدریس در علم فقه اهل بیت (ع) کرد و شاگردان بزرگی را چون شیخ مفید تربیت کرد. ابوعلی محمد بن احمد بن جنید اسکافی متعلق به محله اسکاف بین بصره و نهروان است. نجاشی در کتاب رجال خود می‌نویسد از برخی از مشایخ خود شنیدم که نزد ابن جنید اسکافی مال و شمشیری از حضرت امام زمان (ع) بود که به هنگام مرگ درباره آنها وصیت کرده بود ولی بعد ضایع شدند. نقل شده است آثار علمی ابن جنید به پنجاه کتاب می‌رسد ولی هم‌اکنون کتاب فقهی <معنون> به عنوان متعلق به ایشان در دسترس نیست. آرای فقهی ابن جنید همواره در فقه مطرح بوده است. فقهای شیعه از ابن جنید و ابن ابی عقیل به عنوان <قد یمین> یاد می‌کنند. از معروف‌ترین اساتید شیخ مفید، <شیخ صدوق> اولین مرجع شیعه در عصر غیبت کبری است که بحث آن گذشت. از اساتید دیگر معروف شیخ مفید، <شیخ ابوالقاسم، جعفر بن محمد بن جعفر بن موسی بن مسرور بن قولویه قمی> از راویان مشهور شیعه نیمه دوم قرن چهارم هجری است. شیخ مفید از استاد خود جعفر قولویه بهره‌های فراوانی در علم حدیث برده است. تالیفات زیادی از جعفر قولویه قمی نقل شده است که مشهورترین آنها کتاب کامل <الزیارات> است. استاد شیخ مفید در سال 367 هجری به دیار باقی ارتحال کرد. مرحوم <شیخ حسین نوری> در خاتمه کتاب مستدرک پنجاه تن از استادان مفید را نام می‌برد که بدون در نظر گرفتن مرزهای سیاسی کنونی شخصیت‌های علمی، سیاسی ایران و عراق به چشم می‌خورند که مشهورترین آنها از ایران جعفر قولویه قمی و محمد صدوق قمی و از عراق ابی جنید اسکافی و از یمن ابن عقیل عمانی است.
_ آثار علمی شیخ مفید شیخ مفید از چهره‌های بسیار درخشان شیعه در جهان اسلام است. ابوعلی جعفری داماد شیخ مفید نقل می‌کند که مفید شب‌ها مختصر می‌خوابید و اکثر وقت‌ها را به نماز یا تلاوت قرآن یا مطالعه می‌گذرانید. شیخ مفید بزرگ‌ترین دانشگاه علوم انسانی را در بغداد تاسیس کرد و شاگردان زیادی را دانشمند و محقق تربیت کرد؛ او دوازده اثر فقهی: -1 احکام النساء -2 العویص -3 المسائل السرویه -4 المسائل الصاغانیه -5 المسائل الطوسیه -6 المسح علی الرجلین -7 المقنعه -8 جوابات اهل الموصل -9 خلاصه‌الایجاز -10 ذبائح اهل الکتاب -11 رساله فی‌المتعه -12 رساله فی المهر را تالیف کرد. او همچنین دوازده اثر در علم حدیث تالیف کرد و کتاب ارزشمند التذکره باصول‌الفقه را برای تنظیم مباحث اصولی تالیف کرد؛ مرکز علمی فرهنگی شیخ مفید در بغداد توجه جهان اسلام به ویژه شیعیان را به خود جلب کرد و جوانان پر شور و پاکباخته شیعه را از اقصی نقاط سرزمین‌های دور و نزدیک به بغداد جذب کرد تا در محضر درس او حاضر شوند و نتیجه چنین حرکت فرهنگی و مرجعیت دینی آثار درخشان و میراث ماندگار شیعیان و جهان اسلام شد؛ این در حالی بود که حکومت عباسیان در عراق به فساد و حکومت آل‌بویه در ایران به جنگ‌ها و فتح‌ها مشغول بودند و حکومت‌های ایران و عراق معاصر با مرجعیت شیخ مفید را در شماره بعد بخوانید
